Γιατί…¨το γήρας ου γαρ μόνον έρχεται¨…
Με τον όρο πρεσβυακοία (ή πρεσβυακουσία) χαρακτηρίζεται η βαρηκοΐα που σχετίζεται με την πάροδο της ηλικίας του ατόμου. Αποτελεί σήμερα ένα συνηθισμένο πρόβλημα στα άτομα της τρίτης ηλικίας, το οποίο θα γίνει περισσότερο σημαντικό στο μέλλον με την προοδευτική αύξηση του μέσου όρου ζωής, ιδίως στους πληθυσμούς των αναπτυγμένων κρατών.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, πρόσφατες μελέτες, υπολογίζουν ότι το έτος 2030 οι ηλικιωμένοι θα αποτελούν το 32% του αμερικάνικου πληθυσμού (αύξηση περίπου 250 % τα τελευταία 50 χρόνια).Το 65-70% των ηλικιωμένων αυτών, θα παρουσιάζει προβλήματα ακοής σχετιζόμενα με την ηλικία.
Γίνεται λοιπόν αντιληπτό ότι το πρόβλημα της πρεσβυακοίας θα μας απασχολεί ολοένα και περισσότερο στα χρόνια που έρχονται και η αντιμετώπισή του θα γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.
Από ιατρικής πλευράς είναι γεγονός ότι υπάρχει ασάφεια και σύγχυση γύρω από τον όρο πρεσβυακοία, διότι χρησιμοποιείται αορίστως για την περιγραφή μιας φανερά ατέλειωτης σειράς γενετικών , περιβαλλοντικών και νοσηρών καταστάσεων, που μπορούν να προκαλέσουν βαρηκοΐα σε ένα άτομο μεγαλύτερης ηλικίας. Συχνά τα ηλικιωμένα άτομα θεωρούνται ομοιογενή και ταξινομούνται σε μία ομάδα, άσχετα από το επίπεδο ακοής τους ή εφόσον η βαρηκοΐα τους υπερβαίνει ένα αυθαίρετο όριο.
Η ασάφεια αυτή μπορεί να εκλείψει με την χρησιμοποίηση ακριβέστερων και καταλληλότερων όρων, όπως :
- Πρεσβυακοία (presbyacusis) = η σχετιζόμενη με την ηλικία βαρηκοΐα, που είναι αποτέλεσμα του γήρατος, σε συνδυασμό με την σε όλη την διάρκεια της ζωής έκθεση στον μη επαγγελματικό θόρυβο, σε ωτοτοξικούς παράγοντες, στη δίαιτα, στα φάρμακα, κ.λ.π.
- Κοινωνιοβαρηκοία (socioacusis)= η βαρηκοΐα που προκαλείται κυρίως από έκθεση στον μη επαγγελματικό θόρυβο σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες που έχουν σχέση με τον τρόπο ζωής, όπως η δίαιτα και η άσκηση.
- Νοσοβαρηκοία (nosoacusis) = η βαρηκοΐα που μπορεί να αποδοθεί σε παθήσεις με ωτοτοξικές επιδράσεις.
Ένας περισσότερο απόλυτος και ακριβής ορισμός του όρου πρεσβυακοία είναι : η βαρηκοΐα που αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας και μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη «γήρανση».
Η «καθαρά ηλικιακή» αυτή βαρηκοΐα έχει πιθανώς κάποιο γενετικό υπόβαθρο και είναι δυνατόν να συνδυάζεται με λειτουργική έκπτωση, λόγω της παρόδου της ηλικίας, ή με εξασθένηση άλλων αισθήσεων και ιδιαίτερα της ισορροπίας (πρεσβυστασία), της όρασης (πρεσβυωπία) και της αφής.
Ποία είναι όμως τα κλινικά χαρακτηριστικά της πρεσβυακοίας ;
Ο πάσχων δεν ακούει καλά τους ήχους υψηλής συχνότητας (κουδούνι, ρολόι, κ.λ.π.) ενώ ακούει καλά τους ήχους χαμηλής και μέσης συχνότητας. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη διακριτική ικανότητα της ομιλίας, ιδίως όταν η ομιλία είναι ταχεία ή το περιβάλλον είναι θορυβώδες. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτοί οι ηλικιωμένοι ρωτάνε και ξαναρωτάνε «τι είπες;» τον συνομιλητή τους, έως ότου αυξήσει την ένταση της φωνής και καταφέρουν να διακρίνουν πλήρως την προφερόμενη λέξη ή φράση. Επίσης η πρεσβυακοία είναι προοδευτικά επιδεινούμενη με την πάροδο της ηλικίας. Συχνά συνοδεύεται από υψίσυχνες εμβοές («σαν τζιτζίκια μέσα στα αυτιά»).Τέλος αξίζει να επισημανθεί ότι όλη αυτή η κατάσταση συχνά οδηγεί τους ηλικιωμένους σε τάσεις απομόνωσης και αυτοπεριθωριοποίησης, γιατί νοιώθουν ιδιαίτερα μειονεκτικά όταν βρίσκονται με άλλους και δεν μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα ή ακόμα χειρότερα όταν αντιλαμβάνονται ότι οι άλλοι αστειεύονται ή περιγελούν με το πρόβλημά τους.
Όσον αφορά την διάγνωση, αυτή δεν παρουσιάζει ιδιαίτερη δυσκολία για τον ωτορινολαρυγγολόγο και βασίζεται στη λήψη καλού ιστορικού, στον ωτοσκοπικό έλεγχο και στην προσεκτική ακοομετρία (τονικό και ομιλητικό ακοόγραμμα). Οι εξετάσεις αυτές είναι απλές, εύκολες και σύντομες, αρκεί να γίνονται με την δέουσα προσοχή γιατί από τη ακρίβειά τους θα εξαρτηθεί η επιτυχία στην αντιμετώπιση του προβλήματος.
Πώς αντιμετωπίζεται σήμερα η πρεσβυακοία ;
Μοναδικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η εφαρμογή ακουστικού βαρηκοΐας. Με την αλματώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, περάσαμε πλέον από τα κλασσικά αναλογικά ακουστικά βαρηκοΐας στα ψηφιακά. Από τα ογκώδη οπισθοωτιαία ακουστικά περάσαμε στα μικροσκοπικά ενδοωτιαία. Τα σύγχρονα ψηφιακά ακουστικά βαρηκοΐας είναι πλέον πολύ μικρά σε μέγεθος, άρα έχουν πολύ καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, γιατί τοποθετούνται μέσα στο αυτί, έχουν καλύτερο τελικό αποτέλεσμα και είναι ευκολότερα στην χρήση τους.
Οι σημαντικότεροι λόγοι μη χρησιμοποίησης του ακουστικού από τους ηλικιωμένους είναι :
- το στίγμα της ακουστικής αναπηρίας – γήρανσης. Πολλοί ηλικιωμένοι βαρήκοοι αποφεύγουν να τοποθετήσουν ακουστικό το οποίο φαίνεται από τους άλλους, γιατί πιστεύουν ότι έτσι εξωτερικεύουν το πρόβλημά τους. (Βέβαια δεν αντιλαμβάνονται ότι η βαρηκοΐα τους, από μόνη της, γίνεται περισσότερο αντιληπτή από τους άλλους).
- το μικρό όφελος ή η ενόχληση όταν βρίσκονται σε θορυβώδες περιβάλλον.
- το κόστος του ακουστικού.
Οι δύο πρώτοι λόγοι σήμερα, με τα ψηφιακά ακουστικά, πρακτικά δεν υφίστανται γιατί τα ενδοωτιαία ακουστικά είναι μικρά σε μέγεθος, έχουν την απόχρωση του δέρματος, τοποθετούνται μέσα στον έξω ακουστικό πόρο του αυτιού και έτσι δεν δημιουργούν αισθητικό πρόβλημα. Επίσης έχουν πολύ καλό ακουστικό αποτέλεσμα και εύκολη ρύθμιση-προσαρμογή ανάλογα με τον θόρυβο του περιβάλλοντος.
Δυστυχώς ο τρίτος λόγος ,δηλ. το κόστος του ακουστικού, παραμένει σοβαρό πρόβλημα για την πλειοψηφία των ηλικιωμένων. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό τον 21ο αιώνα να υπάρχουν ασφαλιστικά ταμεία (π.χ. ΟΓΑ) που δεν αναγνωρίζουν το δικαίωμα του ασφαλισμένου υπερήλικα να αποκτήσει καλύτερη ακοή και δεν του χορηγούν έστω ένα ποσοστό στην αγορά του ακουστικού, όπως κάνουν άλλα ασφαλιστικά ταμεία.
Για έναν συνταξιούχο του ΟΓΑ η αγορά ακουστικού βαρηκοΐας, το οποίο κοστίζει περίπου 500 ευρώ, σημαίνει ένα κόστος που υπερβαίνει δύο μηνιαίες συντάξεις…Γιαυτό θα πρέπει τα ασφαλιστικά ταμεία να επανεξετάσουν την τακτική τους και να βοηθήσουν τους ηλικιωμένους βαρήκοους όπως τους αξίζει και όπως δικαιούνται.
Τέλος ένας καθοριστικός παράγων στο τελικό καλό ακουστικό αποτέλεσμα από τον χρήστη του ακουστικού βαρηκοΐας, είναι η ορθή επιλογή και εφαρμογή του ακουστικού. Η διάγνωση του τύπου και του βαθμού βαρηκοΐας είναι μέλημα του ειδικού ωτορινολαρυγγολόγου. Η εφαρμογή του ακουστικού είναι δουλειά του ειδικού τεχνολόγου – ακοοπροσθετή, που πρέπει να γνωρίζει καλά το αντικείμενο, γιατί από αυτόν θα εξαρτηθεί το τελικό ακουστικό αποτέλεσμα. Η ακριβής διάγνωση, η ορθή επιλογή και η καλή εφαρμογή του ακουστικού βαρηκοΐας εγγυώνται το επιτυχές αποτέλεσμα για τον βαρήκοο ηλικιωμένο.
